ظلم به گوساله‌ها در صنعت لبنیات

ظلم به گوساله‌ها در صنعت لبنیات

مقدمه

صنعت لبنیات در جهان امروز یکی از ارکان غذایی به شمار می‌رود: شیر، پنیر، ماست و مشتقات آن برای بسیاری از خانواده‌ها عادی شده‌اند. اما در پشت این زنجیره تولید، داستانی هست که کمتر دیده شده است — مخصوصاً برای گوساله‌ها. زمانی که صحبت از «لبنیات» می‌شود، معمولاً توجه­مان به نیاز انسان‌ها است، نه به شرایط تولید، مخصوصاً شرایط تولد، جداسازی، رشد و سرنوشت گوساله‌ها.

‎بخش اول: شرایط گوساله‌ها در صنعت لبنیات

‎۱. تولد و جداسازی سریع از مادر

در صنعت لبنیات رایج است که گوساله (چه نر و چه ماده) خیلی زود — گاهی ظرف چند ساعت یا ۲۴ ساعت پس از تولد — از مادرش جدا می‌شود. این جداسازی معمولاً با هدفِ اینکه شیر مادر به مصرف انسانی برسد (نه گوساله) انجام می‌شود. مانند آنچه در گزارش European Food Safety Authority (EFSA) آمده است: «در صنعت لبنیات، جداسازی گاو و گوساله یک چالش بزرگِ رفاهی برای حیوانات است». European Food Safety Authority+1
این جداسازی برای گوساله‌ها، به‌ویژه در ساعات و روزهای اول زندگی که نیاز به تماس با مادر، شیر اولیه (کلُستروم) و آرامش دارند، استرس‌زاست. زمینۀ بروز مشکلات سلامتی و رفتاری فراهم می‌شود، چرا که گوساله از منابع طبیعیش جدا شده است.

‎۲. مسکن و نگهداری نامناسب

مطابق گزارش‌ها، بسیاری از گوساله‌ها در دورهٔ نگهداری ابتدایی، در قفس‌های انفرادی، بدون امکان بازی ‌و تعامل با همسالان یا مادر، نگهداری می‌شوند. برای مثال، گزارش AWI در آمریکا نشان داده است که حدود ۶۵ درصد از گوساله‌های پیش از زمان شیردهی در قفس‌های انفرادی هستند. Animal Welfare Institute
همچنین، EFSA توصیه کرده است که گوساله‌ها باید در گروه‌های کوچک نگهداری شوند، فضای کافی، بستر راحت و امکان انجام رفتارهای طبیعی (مانند جست‌وخیز، بازی، آرامش) داشته باشند. European Food Safety Authority+1
این شرایط تحت عنوان «زندگی در شرایط صنعتی» باعث شده است که حقوق حیوانات، رفاه حیوانات و حتی کیفیت محصول نهایی مورد نقد قرار گیرد.

‎۳. سرنوشت گوساله‌های نر و ماده

در صنعت لبنیات، گوساله‌های ماده عمدتاً با هدف پیوستن به گله شیرده در نظر گرفته می‌شوند، اما گوساله‌های نر – که قادر به تولید شیر نیستند – غالباً «مازاد» تلقی می‌شوند. برخی از گزارش‌ها می‌گویند که آن‌ها به سرعت به بازار گوشتی یا گوشت و veal (گوساله گوشتی) فرستاده می‌شوند یا کشته می‌شوند. v7.ciwf.org.uk+1
این وضعیت از منظر اخلاقی برای بسیاری از افراد ناراحت‌کننده است — چرا که «تولید شیر» مستلزم تولید گوساله و سپس سرنوشت نامعلومی است.

‎۴. تأثیر این شرایط بر سلامت گوساله‌ها

شرایط استرس‌زا مانند جداسازی زودهنگام، نگهداری انفرادی، عدم تماس با مادر و محیط طبیعی، می‌تواند منجر به اختلالات سلامت برای گوساله‌ها شود: اختلالات تنفسی، دستگاه گوارش، رشد کندتر، ناسازگاری اجتماعی و ضعف در سیستم ایمنی. EFSA در گزارش خود این موارد را «پیامدهای رفاهی بسیار پرتکرار» نامیده که شامل «اختلالات گوارشی، استرس اجتماعی، محدودیت در رفتار کاوش و تغذیه نامناسب» می‌شوند. European Food Safety Authority+1
در نتیجه، هرچند صنعت لبنیات برای انسان‌ها محصول تولید می‌کند، بخش مهمی از تولید مستلزم زندگی – و برخی مواقع رنج – گوساله‌هاست.

‎۵. اختصار عمر و تولید شدید

گاوهای شیرده به‌طور عمده گونه‌ای هستند که برای تولید زیاد شیر انتخاب شده‌اند؛ آنها معمولاً پس از چند سال شیردهی – بسیار کمتر از عمر طبیعی‌شان – از چرخه خارج می‌شوند. گزارش‌ها می‌گویند گاوها ممکن است پس از سه یا چهار دوره شیردهی که بسیار کمتر از طول عمر طبیعی است، ارسال به کشتار شوند. v7.ciwf.org.uk
به‌این‌ترتیب، صنعتی شدن تولید لبنیات نه فقط گوساله‌ها، بلکه گاوها را نیز تحت فشار قرار می‌دهد؛ فشار تولید، کاهش رفاه، بیماری و عمر کوتاه‌تر.

‎بخش دوم: معایب مصرف محصولات حیوانی (به ویژه لبنیات)

در کنار جنبه اخلاقی و رفاهی مربوط به حیوانات، مصرف محصولات حیوانی – به‌ویژه لبنیات – برای انسان‌ها و محیط زیست نیز معایبی دارد که باید بررسی گردد.

‎۱. وضعیت سلامت انسان

محصولات لبنی حیوانی شامل شیر و مشتقات آن حاوی پروتئین، کلسیم، ویتامین D و برخی مواد مغذی هستند که برای انسان مفید شمرده می‌شوند. اما اخیراً مطالعات نشان داده‌اند که این محصولات می‌توانند با مزایا و معایبی همراه باشند:

• یکی از مراجعی که بررسی کرده، «بررسی روایی» نشان می‌دهد که هیچ دلیل آشکاری برای توصیه شیر گاو بر شیرهای گیاهی وجود ندارد، و برخی خطرات احتمالی برای بیماری قلبی و برخی سرطان‌ها با مصرف لبنیات گزارش شده است. PCRM
• مطالعه‌ای دیگر نشان داده است که جایگزینی شیر حیوانی با نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده می‌تواند بدون کاهش وضعیت تغذیه‌ای، اثرات زیست‌محیطی را به شدت کاهش دهد. PubMed+1

علاوه بر این، مصرف گوشت و لبنیات پرچرب با افزایش چربی‌خون، کلسترول بد، احتمال بیماری‌های قلبی-عروقی و حتی برخی سرطان‌ها همراه بوده است. رژیم‌های با حیوانات زیاد ممکن است ریسک بیماری‌های متابولیک، دیابت و اختلالات گوارشی را افزایش دهند.

‎۲. چربی اشباع، کلسترول و فرآورده‌های جانبی

لبنیات (به ویژه محصولات پرچرب) می‌توانند حاوی میزان قابل توجه چربی اشباع و کلسترول باشند. این ترکیبات، به‌ویژه اگر مصرف زیاد شود، می‌توانند عامل تحریک‌کننده فرآیندهای التهابی در بدن، تصلب شرایین و اختلالات متابولیکی شوند.

‎۳. محیط زیست و تولید منابع حیوانی

تولید محصولات لبنی نیازمند منابع زیادی است: آب زیاد، زمین زیاد، تولید گازهای گلخانه‌ای و دفع کود و فضولات حیوانی که می‌تواند محیط را آلوده کند. همچنین تولید در شرایط صنعتی، فشار سنگینی بر حیوانات و محیط طبیعی وارد می‌آورد.

‎۴. ارتباط با رفاه حیوانات

همان طور که بخش اول نشان داد، مصرف لبنیات مستلزم شرایطی است که برای گاوها و گوساله‌ها غالباً مطلوب نیست. از منظر اخلاقی، این نیز یکی از معایب مصرف محصولات حیوانی به شمار می‌آید — چرا که ما با انتخاب غذایی، به بخشی از زنجیره تولید وارد می‌شویم که ممکن است با ظلم یا رنج همراه باشد.

‎۵. کیفیت تغذیه و تنوع

لبنیات نمی‌توانند تمامی نیازهای تغذیه‌ای را به‌تنهایی پوشش دهند، و مصرف آنها ممکن است موجب کاهش مصرف منابع گیاهی مفید مانند فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی شود که عمدتاً در گیاهان یافت می‌شوند. به عبارت دیگر، اگر رژیم غذایی ما متکی به لبنیات و محصولات حیوانی شود، ممکن است تنوع، تراکم فیبر و ترکیبات گیاهی مفید کاهش یابد.

‎بخش سوم: مزایای منابع گیاهی جایگزین

حال که معایب مصرف محصولات حیوانی و شرایط تولیدشان را بررسی کردیم، وقت آن است که به گزینه‌های گیاهی بپردازیم — گزینه‌هایی که هم برای سلامت انسان، هم برای حیوانات و هم برای محیط زیست می‌توانند انتخاب بهتری باشند.

‎۱. مزایای کلی رژیم گیاهی

• فیبر بالا: گیاهان از سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات، غلات کامل و مغزها سرشار از فیبر هستند. فیبر به حرکت سالم روده، کنترل قندخون، کاهش نفخ و بهبود میکروبیوم روده کمک می‌کند.
• چربی مفید: بسیاری از منابع گیاهی دارای چربی‌های غیراشباع، امگا-۳ گیاهی (مانند دانه کتان، گردو) و بدون کلسترول حیوانی هستند.
• آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوشیمیایی‌ها: سبزیجات رنگی، میوه‌ها، مغزها و دانه‌ها ترکیبات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند که سلامت قلب، متابولیسم، سیستم ایمنی و سلامت عمومی را تقویت می‌کنند.
• کاهش بار محیطی: همان‌طور که گفته شد، جایگزینی لبنیات یا گوشت با منابع گیاهی می‌تواند اثرات کربنی، مصرف آب، مصرف زمین و آلودگی‌ها را کاهش دهد. برای مثال، مطالعه‌ای نشان داده است که جایگزینی شیر گاوی با نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده، انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا ۵۹–۷۱٪ کاهش می‌دهد. PubMed+1
• اخلاق و رفاه حیوانات: مصرف کمتر یا حذف محصولات حیوانی به معنی کاهش فشار بر حیوانات، شرایط صنعتی طاقت‌فرسا و جداسازی سریع گوساله‌ها خواهد بود — بنابراین از منظر اخلاقی نیز انتخابی پایدارتر است.

‎۲. نمونه منابع گیاهی جایگزین

در ادامه چند منبع گیاهی را به همراه توضیح می‌آورم:

‎حبوبات

عدس، نخود، لوبیا، ماش و دیگر حبوبات منابع عالی پروتئین گیاهی، فیبر، آهن غیرهم (non‐heme) و روی هستند. اگر همراه با منابع ویتامین C مثل فلفل رنگی یا گوجه مصرف شوند، آهن غیرهم بهتر جذب می‌شود. حبوبات به‌عنوان جایگزین گوشت یا لبنیات در وعده مغذی گزینه بسیار خوبی‌اند.

‎مغزها و دانه‌ها

گردو، بادام، فندق، دانه کتان، دانه چیا، دانه کدو تنبل — همه این‌ها همراه با تأمین پروتئین گیاهی، منبع چربی‌های سالم، امگا-۳ گیاهی، فیبر و مواد معدنی هستند. افزودن مغزها و دانه‌ها به سالاد، اسموتی، صبحانه یا خوراک‌های گیاهی به بهبود کیفیت رژیم کمک می‌کند.

‎غلات کامل

برنج قهوه‌ای، جو، گندم کامل، کینوآ، گندم سیاه — این‌ها کربوهیدرات پیچیده، فیبر زیاد، منبع انرژی پایدار و مواد مغذی هستند. ترکیب غلات کامل با حبوبات (مثلاً عدس + برنج قهوه‌ای) می‌تواند پروتئین را کامل‌تر کند.

‎سبزیجات و میوه‌ها

سبزیجات برگ‌دار تیره (مانند اسفناج، کلم پیچ)، سبزیجات رنگی (مانند هویج، کدو تنبل، فلفل دلمه‌ای)، میوه‌های توتی (مانند تمشک، زغال­اخته) — همه این‌ها همراه با فیبر، ویتامین‌ها، معدنی‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که سلامت قلب، سیستم ایمنی، میکروبیوم روده و متابولیسم را بهبود می‌بخشند.

‎سویا و فرآورده‌های آن

سویا، توفو (پنیر سویا)، شیر سویا غنی‌شده از گزینه‌های بسیار خوب برای جایگزینی لبنیات هستند، چرا که پروتئین کامل دارند. همچنین مطالعه‌ای نشان داده است که نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده (از جمله سویا) می‌توانند از نظر تغذیه‌ای به لحاظ مواد معدنی و ویتامین به اندازه کافی باشند. MDPI+1
البته باید مطمئن شد که غنی‌سازی مناسب انجام شده و مصرف شیر سویا یا سایر نوشیدنی‌های گیاهی بدون کنترل می‌تواند کمبودهای تغذیه‌ای ایجاد کند.

‎۳. نحوه طراحی رژیم گیاهی سالم برای جایگزینی لبنیات

• مطمئن باشید وعده‌های غذایی شامل ترکیبی از حبوبات + غلات کامل + سبزیجات + مغزها/دانه‌ها باشد.
• اگر لبنیات حذف می‌شود، مطمئن شوید دریافت کلسیم، ویتامین D، B12، یُد و امگا-۳ به خوبی تأمین می‌شود؛ ممکن است نیاز به استفاده از غنی‌سازی یا مکمل وجود داشته باشد.
• نوشیدنی‌های گیاهی را با دقت انتخاب کنید (ترجیحاً بدون شکر افزوده، با پروتئین و غنی‌شده).
• تنوع داشته باشید: تنها سویا کافی نیست؛ استفاده از ترکیب حبوبات، مغزها، غلات و سبزیجات را مدنظر قرار دهید.
• رشد، قد، وزن و میزان فعالیت کودک یا فرد را در نظر بگیرید؛ در صورت کمبود یا نگرانی، با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.

‎نتیجه‌گیری

صنعت لبنیات، هرچند به‌ظاهر منبع غذایی مهمی برای انسان‌هاست، اما پشت پرده‌اش شرایطی دارد که برای گاوها و گوساله‌ها غالباً قابل قبول نیست: جداسازی سریع، نگهداری انفرادی، فشار تولید، عمر کوتاه‌تر حیوان و رفاه پایین آنان. از سوی دیگر، مصرف گسترده محصولات حیوانی — مخصوصاً لبنیات پرچرب — نه تنها با چالش‌های اخلاقی همراه است، بلکه برای سلامت انسان و محیط زیست نیز معایبی دارد.

در مقابل، انتخاب منابع گیاهی — از حبوبات تا مغزها، غلات کامل و سبزیجات — می‌تواند راهکاری همزمان برای سلامت بهتر، کاهش فشار بر حیوانات و محیط زیست باشد. البته هر رژیم گیاهی هم باید با دقت طراحی شود تا کمبودی در مواد مغذی ایجاد نکند.

به این ترتیب، توصیه می‌شود که ما در انتخاب غذای روزانه‌مان، نه فقط به طعم و عادت، بلکه به منابع تولید، شرایط حیوانات، اثرات زیست‌محیطی و سلامت بلندمدت فکر کنیم. با کاهش یا تغییر مصرف محصولات لبنی و حیوانی، می‌توانیم گامی به سمت تغذیه‌ای انسانی‌تر، اخلاقی‌تر و پایدارتر برداریم.

‎منابع (برخی از مهم‌ترین‌ها)

• European Food Safety Authority (EFSA). Welfare of calves on farm. European Food Safety Authority+1
• AWI – Animal Welfare Institute. Dairy industry misses chance to improve animal care standards. Animal Welfare Institute
• Nutrients (2023). “Plant-Based Dairy Alternatives Contribute to a Healthy and Sustainable Diet.” MDPI
• Frontiers in Nutrition (2022). “Comparison of nutritional composition between plant‑based drinks and cow’s milk.” Frontiers
• Verywell Health. Why Soy Milk Is the Best Dairy Alternative… Verywell Health

برای مطالعه بیشتر

Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet

Animals

Environment

Humans

Take Action

https://www.linkedin.com/company/Vegland/

https://virgool.io/VegLand

Home

https://www.instagram.com/mehravamag/